برای جهت یابی راههای متفاوتی وجود دارد که بعضی خیلی دقیق و برخی کمی احتمال خطا دارند .

معمولی ترین روش جهت یابی جهت طلوع و غروب خورشید است که همانطور که از نامش پیداست خورشید از شرق طلوع و در غرب غروب می کند اما میزان خطای این روش تا حدود 23درجه ممکن است روی دهد برای دقیق تر شدن در تابستان اندکی جهت هارا به طرف شمال در نظر می گیریم و در زمستان به طرف جنوب در ابتدای بهار پاییز حدوداً این روش دقیق است كه البته آنهم به طول جغرافيايي منطقه بستگي دارد و هر چه به استوا نزديكتر باشيم اين جهت يابي دقيق تر خواهد بود  . در قطبها هم اين روش حدودا بي فايده است چرا كه برخي روزهاي قطبي خورشيد به جاي غروب كردن كمي به افق نزديك شده و باز از افق دور مي شود و خورشيد هيچ وقت در وسط آسمان هم ديده نمي شود و همچنين برخي شبهاي دراز در قطب اصلا خورشيد طلوع نمي كند و برخي مواقع تا نزديكي افق آمده و بدون ديده شدن باز غروب مي كند و يا طلوع كرده و پس از مدت كوتاهي در نزديكي محل طلوع ، غروب مي كند . پس اين روش در قطبها كه به درد نمي خورد و در مناطق نزديك به قطب و حتي مناطق معتدله هم زياد دقيق نمي باشد .

روش دیگر استفاده از حرکت سایه است که اگر ما انتهای سایه یک شی مانند تیر برق را نشان کنیم و بعد از نیم ساعت دوباره انتهای سایه را علامت بزنیم و دو نقطه را با خطی به هم وصل کنیم این خط جهت شرق به غرب را به ما نشان می دهد . زيرا خورشيد حدودا از شرق طلوع مي كند و وقتي در شرق است جهت سايه به سمت غرب قرار مي گيرد و وقتي ظاهرا خورشيد به سمت غرب حركت مي كند جهت سايه از سمت غرب به سمت شرق تغيير مسير خواهد داد پس در طول روز تغيير جهت سايه از سمت غرب به سمت شرق خواهد بود . و در اينجا نقطه اول كه ما در نظر گرفته ايم جهت غرب و نقطه دوم جهت شرق خواهد بود .اگر روي نقطه اول بايستيم و روبه رويمان نقطه دوم باشد دست راستمان جهت شمال و دست چپمان جهت جنوب خواهد بود . اين روش در هر نقطه زمين جواب مي دهد اما دقيق نيست و هرچه چيزي كه ما به عنوان شاخص سايه از آن استفاده مي كنيم بلندترو داراي نوك باريكتري باشد ، دقت تشخيص ما بيشتر مي شود .

شاید یکی از دقیق ترین راه ها استفاده از سایه باشد به این ترتیب که جهت سایه را در هنگام ظهر شرعی پیدا کنیم که در نیم کره شمالی به سمت جنوب است و در نيمكره جنوبي به سمت شمال مي باشد . اگر زمان ظهر شرعی را ندانیم با استفاده از يك چوب و يا تير برق و يا درخت و غيره مي توانيم ظهر شرعي را مشخص نماييم . زمانی که سایه به کوتاهترین اندازه خود می رسد هنگام ظهر شرعی است .در اين هنگام اگر خط سايه را در نظر بگيريم در نيمكره شمالي شاخص ما سمت جنوب و سايه آن سمت شمال است و در نيمكره جنوبي بر عكس مي باشد .

 استفاده از ساعت نيز روش ديگري است . گفتيم كه خورشيد در هنگام ظهر شرعي امتداد جنوب – شمال را به ما نشان مي دهد و اگر طول روز حدودا 12 ساعت باشد مي شود 360 درجه در حاليكه ميزان جابه جايي سايه 180 درجه مي باشد يعني نصف اندازه 12 ساعت پس در ساعاتي غير از ظهر شرعي مي توانيم با استفاده از جهت سايه جهت شمال و جنوب را پيدا كنيم . براي اين منظور ساعت را طوري مي گيريم كه عقربه ساعت شمار به طرف خورشيد باشد حالا اگر بين عقربه ساعت شمار و ساعت ظهر شرعي ( حدودا 12) يك زاويه فرضي رسم كنيم ، نيمساز اين زاويه به ما جهت شمال و جنوب را نشان خواهد داد .

روش دیگر استفاده از قطب نما است اگر نبود با یک آهنربا و بستن آن به یک نخ می توان جهت را مشخص کرد و اگر آهنربا هم نبود به کمک یک سوزن و مالیدن آن از یک سمت به مو های خود می توان نوعی جسم مغناطیسی ساخت که همان کار آهنربا را انجام می دهد . البته استفاده از قطب نما و آهنربا هم در همه جا دقیق نیست و هر چه به قطبها نزدیک شویم اختلاف جهت شمال زمین و جهتی که قطب نما نشان می دهد زیاد تر است . البته بايد توجه داشت كه نخي كه آهنربا را با آن مي بنديم نازك باشد و در مقابل چرخيدن آهنربا مقاومت چنداني نداشته باشد و در نزديكي آهنربا هم جسم فلزي قرار نداشته باشد .

از طلوع و غروب ماه نیز می توان حدوداً جهت را تشخیص داد . چرخش ماه به دور زمين از سمت شرق به غرب است . همچنین اگر ماه کامل نباشد در اول ماه قسمت روشن ماه به طرف غرب و قسمت تاریک به سمت شرق است و از نیمه ماه به بعد برعکس می شود طریقه تشخیص نیمه اول و دوم ماه به این ترتیب است که در اول ماه معمولا در ابتدای شب ظاهر شده و در انتهای شب خبری از ماه نیست و ماه بیشتر در قسمت غرب آسمان است و در نیمه دوم برعکس در انتهای شب ظاهر شده ودر روز هم در اوايل صبح با دقت زياد قابل ديدن است .  البته این روش هم زیاد دقیق نیست .

روشهای دیگر مانند جهت خاکریز مورچه ها که معمولاً در نیمه شمالی به سمت جنوب است البته هميشه و در همه انواع مورچه ها اينگونه نيست و روش قابل استنادي نمي باشد . درختان که سمت جنوب آنها به دلیل تابش نور خورشید رشد بیشتری دارند و در نتيجه تاج درخت در اين سمت قوي تر مي باشد . البته نه در همه جا و در همه درختان و نيز بايد عوامل ديگري مانند مقدار آبي كه در هر طرف درخت به درخت مي رسد و نيز نوع خاك دو طرف درخت را هم در نظر گرفت پس اين روش هيچ كاربردي ندارد و بيشتر جهت خنده عنوان مي شود .  تنه درختان قطع شده که سمت جنوب دایره ها از هم بیشتر فاصله دارند و سمت شمال کمتر . اين روش از روش قبلي هم خنده دارتر شد . چرا كه عوامل بيشتري را بايد مد نظر داشت .

روش ديگر اثر خورشيد در از بين بردن رطوبت مي باشد چون در نيمكره شمالي خورشيد از طرف جنوب مي تابد پس بنابراين سمت جنوب ناهمواري ها معمولا خشكتر از سمت شمال مي باشد و مثلا برفهاي سمت جنوب بيشتر از برفهاي سمت شمال ذوب مي شوند . البته در اين روش باز بايد به جهت ناهمواري و مقدار سايه ايجاد شده در آن قسمت نيز توجه نمود .

 استفاده از ستاره ها در شب روشهای دیگری هستند که البته در صورت وارد نبودن بعضی مواقع جهت عکس را به ما نشان می دهند. البته ستاره ها حدوداً دقیق ترند . در صورتي كه بتوانيم مكان برخي ستاره ها كه از همه مهمتر ستاره قطبي است را تشخيص دهيم مي توانيم جهت ها را بيابيم . ستاره قطبي در زمان ما حدودا در جهت محور قطبهاي زمين قرار دارد البته حدود يك درجه با آن اختلاف دارد كه قابل چشم پوشي است و به همين خاطر با گردش زمين به دور خودش و حركت ظاهري ستارگان ددر آسمان محل ستاره قطبي حدودا ثابت است و هميشه جهت شمال را به ما نشان مي دهد البته اين ستاره در نيمكره جنوبي نيست و در آنجا بايد از ستارهاي ديگر براي جهت يابي استفاده نمود .

نظرات شما عزیزان:

دکتر عظیمی

ساعت21:12---24 آذر 1393

بسیار عالی

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: